Mỹ là điểm đến hấp dẫn người giàu ở các nước đang phát triển tới bỏ tiền đầu tư, không chỉ để sinh lời mà chủ yếu để lấy thẻ xanh nhập tịch, trở thành công dân Mỹ. Nhưng một số thay đổi về chính sách của Mỹ có thể khiến việc nhập tịch thông qua đầu tư này trở nên khó khăn và đắt đỏ hơn.
Nhận “thẻ xanh” theo chương trình EB5
Từ năm 1990, Chính phủ Mỹ có chính sách cấp quy chế “thường trú nhân” (permanent resident), gọi nôm na là “thẻ xanh”, cho người nước ngoài đầu tư mở doanh nghiệp và sử dụng lao động tại Mỹ. Chương trình này được gọi tắt là EB-5, chủ yếu nhắm tới những người giàu có ở Trung Quốc, Việt Nam và một số nước đang phát triển khác.
Điều kiện chính để được nhận “thẻ xanh” theo chương trình EB5 là đầu tư từ 500.000 đến 1 triệu đô la Mỹ vào một doanh nghiệp tại Mỹ, tạo ra việc làm thường xuyên cho ít nhất 10 người lao động bản địa.
Mỗi năm chính phủ Mỹ dành ra khoảng 10.000 visa (thị thực) EB-5 cho diện đầu tư này. Nhưng vài năm gần đây, lượng người Trung Quốc giàu có đổ xô tới Mỹ đã làm cho chương trình EB-5 lộ ra nhiều bất cập. Số lượng 10.000 visa EB-5 của năm nay đã được cấp hết trong 5 tháng đầu năm và hiện còn 13.000 hồ sơ chưa giải quyết được. Năm nay số hồ sơ tăng vọt, nhất là sau khi Canada chấm dứt chương trình “đầu tư lấy thẻ xanh” của mình.
Phần lớn số visa EB-5 của Mỹ được phát ra đều rơi vào tay người Trung Quốc. Năm 2014, người Trung Quốc lấy được 8.308 visa EB-5, chiếm 83% số visa được cấp.
Những người ủng hộ chính sách này tuyên bố, nhà đầu tư nước ngoài đã mang lại một nguồn vốn bổ sung cho kinh tế Mỹ, làm lợi cho nền kinh tế. Nhưng những người chống đối cho rằng, đây thực chất là chuyện “bán quốc tịch Mỹ,” lợi ích kinh tế không đáng kể mà lại phát sinh nhiều tiêu cực, có thể bị lợi dụng để rửa tiền và lừa đảo.
Để cải tiến, các nhà lập pháp Mỹ đang xem xét để sửa đổi chính sách gây nhiều tranh cãi này, tập trung vào 4 điểm chính mà nếu được Quốc hội Mỹ thông qua, sẽ có hiệu lực từ đầu năm tới.
Một là, vốn đầu tư tối thiểu theo chương trình EB-5 sẽ được nâng lên ở mức từ 800.000-1,2 triệu đô la Mỹ tùy theo dự án trong khi điều kiện về tạo việc làm vẫn giữ nguyên. Những người đưa ra đề nghị này cho rằng, mức đầu tư tối thiểu 500.000 đô la đặt ra từ năm 1990 đến nay đã lạc hậu và quá thấp so với yêu cầu ở các nước khác; ví dụ ở Anh quốc là 3,2 triệu đô la.
Hai là, minh bạch thông tin về nguồn vốn đầu tư. Các dự án đầu tư theo chương trình EB-5 phải cung cấp cho chính quyền Mỹ thông tin chi tiết về việc sử dụng vốn, chi tiết về đối tác địa phương và bảo đảm các đối tác này chưa có tiền án về hình sự. “Sẽ có thêm quy định về công khai những ai được trả tiền từ nguồn vốn đầu tư này, nguồn tiền được sử dụng như thế nào… để chính phủ biết được, liệu có lừa đảo ở đây hay không” ông Ron Klaso, luật sư về di trú, cho biết.
Đồng thời, nhà đầu tư còn phải trải qua tiến trình xem xét toàn diện xem nguồn vốn đầu tư của họ từ đâu mà có. Nhà đầu tư phải chứng minh rằng, đồng tiền của họ đã được làm ra và được chuyển vào Mỹ một cách hợp pháp.Sở dĩ yêu cầu này được đặt ra vì trong quá khứ chương trình EB-5 đã bị nhà đầu tư và doanh nghiệp lợi dụng.
Hồi đầu năm nay Bộ Tư pháp Mỹ đã truy tố và bắt giam bà Shilan Zhao, một người Trung Quốc được cấp thẻ xanh Mỹ qua chương trình EB-5, về tội rửa tiền. Bà Zhao và chồng cũ là ông Jianjun Qiao – giám đốc một công ty lương thực quốc doanh ở Trung Quốc – còn bị cáo buộc về tội lừa dối cơ quan di trú Mỹ, có “thẻ xanh” EB-5 một cách gian dối.
Ba là, nhà đầu tư có thể được yêu cầu kinh doanh ở vùng nông thôn. Cho đến nay, các dự án đầu tư theo chương trình EB-5 có cả ở nông thôn và các đại đô thị. Song các nhà lập pháp Mỹ muốn tập trung nguồn vốn này cho các vùng nông thôn đang thiếu việc làm, cho dù thực tế cho thấy nhà đầu tư nước ngoài ít quan tâm tới vùng nông thôn mà chỉ muốn bỏ tiền vào những nơi họ cảm thấy quen thuộc như San Francisco hay New York.
Bốn là, những sự sửa đổi chính sách như trên có tính hồi tố. Những nhà đầu tư đã nộp hồ sơ vào chương trình EB-5 mà chưa được cấp thẻ xanh cũng phải tuân thủ những quy định sửa đổi trên nếu chúng được Quốc hội Mỹ thông qua.
“Giá” để có quốc tịch hoặc “thẻ xanh” tại một số quốc gia.
Trên thế giới hiện có khoảng 15 quốc gia có chính sách “đổi hộ chiếu lấy tiền”, theo đó người nước ngoài chỉ cần bỏ ra một số tiền nhất định là có thể được cấp quốc tịch hoặc trở thành “thường trú nhân” (thẻ xanh) của nước nhận tiền. Số tiền này, tùy theo từng nước, có thể là tiền đóng góp vào ngân sách chính phủ sở tại, cho chính phủ vay dưới dạng mua trái phiếu dài hạn hoặc tiền đầu tư mở doanh nghiệp kinh doanh; mức thấp nhất là 100.000 đô la Mỹ ở Cộng hòa Dominica cho tới cao nhất là 3,2 triệu đô la Mỹ ở Anh quốc.
Tuy nhiên, phương thức thu hút đầu tư này cũng có những tác hại. Tại những địa phương ở phương Tây có đông người Trung Quốc đến định cư và đầu tư, giá nhà đất và các dịch vụ tăng cao, đồng thời đã xảy ra những va chạm về văn hóa, lối sống khiến cư dân bản địa liên tục phản đối. Chính phủ Canada đã chính thức công bố chấm dứt chương trình này từ đầu năm 2014.
Ngay từ khi bắt đầu triển khai huy động vốn EB-5, đã có rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư vào dự án Sacramento Kings để đủ điều kiện xin thẻ xanh Mỹ.Sacramento Kings là dự án đã tạo được 3.300 công việc toàn thời gian tại thời điểm hiện tại trong khi theo yêu cầu của Sở di trú và nhập tịch Hoa Kỳ (USCIS) thì các nhà đầu tư EB-5 tham gia với dự án này sau 2 năm kể từ khi được cấp thẻ xanh đầu tiên I-526 chỉ cần 2.500 công việc toàn thời gian để được xét duyệt chuyển đổi từ thẻ xanh có điều kiện (I-526) sang thẻ xanh Mỹ vĩnh viễn (I-829).
Dự án có cơ cấu vốn an toàn cho nhà đầu tư và Golden Gate Global – trung tâm vùng đã có hơn 600 hồ sơ đầu tư từ 20 quốc gia trên toàn thế giới, trong đó hơn 400 hồ sơ đã nhận được chấp thuận I-526 mà chưa có hồ sơ nào bị từ chối. Dự án đang được triển khai đúng tiến độ và có kế hoạch khai trương vào tháng 10/2016.
Xét theo khía cạnh an toàn về thẻ xanh thì bằng chứng tạo ra 10 công việc toàn thời gian cho công dân Mỹ trên mỗi suất đầu tư 500.000 USD là quan trọng nhất. Như vậy với tổng số vốn kêu gọi từ việc đầu tư để lấy thẻ xanh Mỹ là 125 triệu USD (tương đương 250 suất) thì Sacramento King cần chứng minh họ phải tạo ra được 2.500 công việc.
Căn cứ thông tin từ báo cáo kinh tế về khả năng tạo việc làm mà dự án đã nộp vào USCIS thì với tổng số vốn 827 triệu USD đầu tư, dự án có khả năng tạo ra 7.770 công việc, gấp 211% so với yêu cầu của chính phủ Mỹ.
Ngoài ra, nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào dự án ở giai đoạn sắp hoàn thiện là một thuận lợi lớn vì tiền đầu tư được sử dụng đúng mục đích và số công việc theo quy định của chính phủ Mỹ đã được dự án tạo ra. Đây chính là yếu tố quan trọng đảm bảo sự an tâm của nhà đầu tư về nguồn tiền đầu tư của mình và việc nhận được thẻ xanh cho gia đình..
Khu phức hợp Sacramento Kings ở trung tâm thủ phủ của bang California được đầu tư bởi JMA – Công ty đầu tư và phát triển bất động sản lớn nhất California (đại diện phần vốn góp 345 triệu USD) và chính quyền thành phố Sacramento (223 triệu USD) cùng với cam kết tất cả các sự kiện chính của thủ phủ bang California cũng sẽ diễn ra tại Sacramento Kings (tương đương với 200 sự kiện hàng năm bao gồm 43 trận đấu bóng rổ nhà nghề NBA). Dự án tạo được niềm tin lớn cho các nhà đầu tư trong việc nhận lại tiền đầu tư sau 5 năm.
Vì thời điểm cuối năm tài chính của Mỹ sắp kết thúc, một số dự luật liên quan đến EB-5 đã đề xuất từ năm ngoái có khả năng sẽ được phê chuẩn. Một trong số dự luật đề xuất sửa đổi liên quan đến chương trình EB-5 là tăng mức đầu tư lên 800.000 USD hoặc một triệu USD.Nếu dự luật này được thông qua thì việc do dự trong quyết định khi tìm được dự án tốt sẽ là nguyên nhân khiến nhà đầu tư phải tốn thêm một khoản tiền không nhỏ cho chương trình này, chưa kể hồ sơ sẽ mất nhiều thời gian thụ lý hơn.
